Over Joden en pepernoten
Blijf op de hoogte en volg Bente
02 December 2012 | Israel, Jeruzalem
Hoe blij ik ook ben hier te zijn en hoe goed ik me ook vermaak in het lab en daarbuiten, regelmatig mis ik thuis toch een beetje. Vooral de mensen, maar af en toe zelfs het kneuterige, bewolkte, gestructureerde en gezellige gedoe in Nederland. En zeker wanneer ik iedereen thuis hoor over fijne avondjes met vrienden en familie onder het motto van ‘sinterklaas vieren’. Dat het een bizarre traditie is voor modern weldenkend Nederland kan niemand wat schelen als het een geldige reden is voor gezelligheid, spelletjes, gedichtjes, presentjes en een hoop zoetigheid. En terecht.
Ik wilde mijn collega’s graag laten kennismaken met zo’n stukje gezellig Nederland in het klein. En dus vroeg ik mijn ouders een zakje pepernoten mee te brengen toen ze kwamen. Mijn idee daarbij was dat die in de koekjespot naast de koffieautomaat konden, waarbij ik in het kort kon uitleggen wat het was en waar het in Nederland voor dient, zo’n pepernoot. Waarop men waarschijnlijk even zou grinniken om zo’n rare traditie, ik zou zeggen dat het inderdaad raar was maar wel reuzegezellig (hoewel daar dus geen engels woord voor is). En dat men dan besluit dat ze maar niet gaan strooien (zielig voor de schoonmakers, die hier heel vlijtig zijn), maar gewoon zo’n ding proeven. En het dan ofwel okee ofwel geweldig vinden, want aan een pepernoot is echt weinig vies te vinden, right? Zoiets dergelijks, variaties mogelijk, had ik me voorgesteld.
In werkelijkheid ging het zo: ik kwam het lab binnen op een moment dat er blijkbaar nog niemand was, zette de pc aan, ging koffie halen en besloot die pepernoten maar direct in de koekjespot te doen. Het paste precies, kon het zakje meteen de prullebak in. Tegen de tijd dat Yasmin kwam was ik de hele actie allang weer vergeten. Zij gaat thee halen en komt terug: ‘Did you bring the cookies?’ ik knikte en nog voordat ik de kans had om uit te leggen wat pepernoten zijn, viste ze de verpakking uit de prullenbak, keek erop en trok een gezicht dat ik niet direct kon plaatsen. ‘I’m very sorry, but we can’t eat this. It does not have a kosher stamp.’ Een stempel? Meent ze dit nou? ‘Of course not, it is Dutch, but I have checked all the ingredients and I’m sure that the hygiene in Dutch factories is up to standards... Then what would a stamp add?’ ‘Well, it’s not kosher if it has no stamp, it means that it is checked.’ Ik snapte het echt nog niet. ‘Is that what the Thora says?’ Daar kwam geen antwoord op. De stempel moest duidelijk erop staan, hoewel dat nergens terug te vinden was, voorzover mij duidelijk werd. Ik had wel een beetje met Yasmin te doen, eerst koekjes moeten weigeren en dan mij tegenover je hebben. Want ik wil het dan perse begrijpen. Als het naast de automaat staat voor de mensen die het wel willen hebben (genoeg seculiere Joden, buitenlanders en palestijnen around), kan dat wel? Nee, dat was niet jofi. En hoe doet ze dat dan als ze op reis is? Goed zoeken of eigen eten meenemen. Meestal het laatste dus… En als je op je vingers kan natellen of iets aan de voorwaarden voor kosher voldoet, maar het mist alleen die stempel? Is dat dan erg? En waarom dan? Die uitleg moest ze me schuldig blijven, zodat ik uiteindelijk toch echt voorzichtig moest concluderen ‘So you’re living by rules that you don’t actually understand?’. Er kwam alles behalve een ontkenning van die uitspraak. Nog steeds vriendelijk kijkend maar ook nog steeds zwijgend pakte ze de pot met pepernoten. ‘Can I put these in the bag for you? I wouldn’t feel right to throw them away.’ Ja meis, doe ze maar in het zakje.
En hoewel de neiging het te willen begrijpen duidelijk het sterkst was, voelde ik me ook een beetje verongelijkt, merkte ik. Waar lag dat aan? Nederlandse trots? Eehm, kleine kans. Misschien aan het feit dat ik bewust of onbewust altijd heb meegekregen dat eten weigeren dat iemand speciaal voor jou heeft meegebracht, vrij respectloos is. Maar ook kan ik er gewoon niet zo goed tegen als mensen regeltjes volgen zonder er ooit bij stil te staan waar die eigenlijk over gaan, waar ze voor staan. Dan weet je toch niet meer waar je zelf voor staat? Is dat niet zonde, op de automatische piloot leven zonder eens te kijken of je er wel achter staat? Of is dit een onterechte grens aan mijn ruimdenkendheid? Die laatste vraag, daar moest ik mezelf dan weer voorlopig het antwoord schuldig op blijven.
In ieder geval voelde ik me hierdoor niet meer thuis dan voor dit kennelijk niet al te lumineuze plan. Want Yasmin leek zich toch een beetje schuldig te voelen, al was ik na 5 minuten wandeling in de ziekenhuistuin de verongelijktheid op zich allang kwijt, en had ik die daarvoor bewust niet laten merken. Ik op mijn beurt vond het sneu voor Yasmin dat haar, als ze op reis gaat, een van de belangrijkste kansen wordt ontnomen om kennis te maken met de plaatselijke cultuur. De lokale gerechten zijn namelijk vaak net zo veelzeggend als 3 musea, een muziekstuk en een praatje op straat, is mijn ervaring. Je zult het jezelf maar moeten onthouden, zonder zelfs maar te weten waarom.
Ik heb een paar pepernoten zelf gegeten bij een kop thee, maar in de eentje pepernoten eten is helemaal geen succes vind ik. Dus liggen ze netjes ingepakt te wachten tot mijn lieve schat hier is. Die zoiets tenminste waardeert ;).
De moraal van dit verhaal: Joden en pepernoten, het is geen match. Ga het niet proberen, want die Nederlandse gezelligheid, die ga je er echt niet mee overbrengen. Ik zoek met kerst wel taart met een dikke vette stempel erop, geeft vast een stuk meer sfeer.
Voor wie nog een heerlijk avondje voor de boeg heeft: enjoy! Wees blij met je knotsgekke traditie. Elk excuus voor gezelligheid is immers een goeie.
Ik wilde mijn collega’s graag laten kennismaken met zo’n stukje gezellig Nederland in het klein. En dus vroeg ik mijn ouders een zakje pepernoten mee te brengen toen ze kwamen. Mijn idee daarbij was dat die in de koekjespot naast de koffieautomaat konden, waarbij ik in het kort kon uitleggen wat het was en waar het in Nederland voor dient, zo’n pepernoot. Waarop men waarschijnlijk even zou grinniken om zo’n rare traditie, ik zou zeggen dat het inderdaad raar was maar wel reuzegezellig (hoewel daar dus geen engels woord voor is). En dat men dan besluit dat ze maar niet gaan strooien (zielig voor de schoonmakers, die hier heel vlijtig zijn), maar gewoon zo’n ding proeven. En het dan ofwel okee ofwel geweldig vinden, want aan een pepernoot is echt weinig vies te vinden, right? Zoiets dergelijks, variaties mogelijk, had ik me voorgesteld.
In werkelijkheid ging het zo: ik kwam het lab binnen op een moment dat er blijkbaar nog niemand was, zette de pc aan, ging koffie halen en besloot die pepernoten maar direct in de koekjespot te doen. Het paste precies, kon het zakje meteen de prullebak in. Tegen de tijd dat Yasmin kwam was ik de hele actie allang weer vergeten. Zij gaat thee halen en komt terug: ‘Did you bring the cookies?’ ik knikte en nog voordat ik de kans had om uit te leggen wat pepernoten zijn, viste ze de verpakking uit de prullenbak, keek erop en trok een gezicht dat ik niet direct kon plaatsen. ‘I’m very sorry, but we can’t eat this. It does not have a kosher stamp.’ Een stempel? Meent ze dit nou? ‘Of course not, it is Dutch, but I have checked all the ingredients and I’m sure that the hygiene in Dutch factories is up to standards... Then what would a stamp add?’ ‘Well, it’s not kosher if it has no stamp, it means that it is checked.’ Ik snapte het echt nog niet. ‘Is that what the Thora says?’ Daar kwam geen antwoord op. De stempel moest duidelijk erop staan, hoewel dat nergens terug te vinden was, voorzover mij duidelijk werd. Ik had wel een beetje met Yasmin te doen, eerst koekjes moeten weigeren en dan mij tegenover je hebben. Want ik wil het dan perse begrijpen. Als het naast de automaat staat voor de mensen die het wel willen hebben (genoeg seculiere Joden, buitenlanders en palestijnen around), kan dat wel? Nee, dat was niet jofi. En hoe doet ze dat dan als ze op reis is? Goed zoeken of eigen eten meenemen. Meestal het laatste dus… En als je op je vingers kan natellen of iets aan de voorwaarden voor kosher voldoet, maar het mist alleen die stempel? Is dat dan erg? En waarom dan? Die uitleg moest ze me schuldig blijven, zodat ik uiteindelijk toch echt voorzichtig moest concluderen ‘So you’re living by rules that you don’t actually understand?’. Er kwam alles behalve een ontkenning van die uitspraak. Nog steeds vriendelijk kijkend maar ook nog steeds zwijgend pakte ze de pot met pepernoten. ‘Can I put these in the bag for you? I wouldn’t feel right to throw them away.’ Ja meis, doe ze maar in het zakje.
En hoewel de neiging het te willen begrijpen duidelijk het sterkst was, voelde ik me ook een beetje verongelijkt, merkte ik. Waar lag dat aan? Nederlandse trots? Eehm, kleine kans. Misschien aan het feit dat ik bewust of onbewust altijd heb meegekregen dat eten weigeren dat iemand speciaal voor jou heeft meegebracht, vrij respectloos is. Maar ook kan ik er gewoon niet zo goed tegen als mensen regeltjes volgen zonder er ooit bij stil te staan waar die eigenlijk over gaan, waar ze voor staan. Dan weet je toch niet meer waar je zelf voor staat? Is dat niet zonde, op de automatische piloot leven zonder eens te kijken of je er wel achter staat? Of is dit een onterechte grens aan mijn ruimdenkendheid? Die laatste vraag, daar moest ik mezelf dan weer voorlopig het antwoord schuldig op blijven.
In ieder geval voelde ik me hierdoor niet meer thuis dan voor dit kennelijk niet al te lumineuze plan. Want Yasmin leek zich toch een beetje schuldig te voelen, al was ik na 5 minuten wandeling in de ziekenhuistuin de verongelijktheid op zich allang kwijt, en had ik die daarvoor bewust niet laten merken. Ik op mijn beurt vond het sneu voor Yasmin dat haar, als ze op reis gaat, een van de belangrijkste kansen wordt ontnomen om kennis te maken met de plaatselijke cultuur. De lokale gerechten zijn namelijk vaak net zo veelzeggend als 3 musea, een muziekstuk en een praatje op straat, is mijn ervaring. Je zult het jezelf maar moeten onthouden, zonder zelfs maar te weten waarom.
Ik heb een paar pepernoten zelf gegeten bij een kop thee, maar in de eentje pepernoten eten is helemaal geen succes vind ik. Dus liggen ze netjes ingepakt te wachten tot mijn lieve schat hier is. Die zoiets tenminste waardeert ;).
De moraal van dit verhaal: Joden en pepernoten, het is geen match. Ga het niet proberen, want die Nederlandse gezelligheid, die ga je er echt niet mee overbrengen. Ik zoek met kerst wel taart met een dikke vette stempel erop, geeft vast een stuk meer sfeer.
Voor wie nog een heerlijk avondje voor de boeg heeft: enjoy! Wees blij met je knotsgekke traditie. Elk excuus voor gezelligheid is immers een goeie.
-
03 December 2012 - 01:43
Sasja:
Nou zeg! Kan me voorstellen dat je dat toch wel even erg jammer vond :/
-
03 December 2012 - 07:36
Bente Aalbers:
Tja, het was vooral dat ik de basis ervan niet begreep... Het jammere vond ik meer dat ze ook niet de moeite nam om te vragen wat het eigenlijk was, waarvoor ik de moeite had genomen het uit Nederland mee te nemen. -
03 December 2012 - 07:48
Else:
Ik vraag me dan toch af hoe de strengere Nederlandse Joden dat dan doen. Sluiten die zich ook buiten van onze tradities of kunnen zij de verleiding ook soms niet verstaan als ze in de supermarkt de sint heerlijkheden vanaf oktober al zien liggen.
Gaan in Nederland Joodse kinderen niet ook gewoon naar basisscholen waar de goedheiligman komt met zijn zwarte strooivrienden? Het is dat ik geen Joden ken, maar zou anders er best wat voor over hebben zo'n stempel alsnog te krijgen. ;) -
03 December 2012 - 07:59
Bente Aalbers:
Ik denk dat ze als ze echt heel streng zijn, niks willen eten dat met zo'n christelijk gebaseerde traditie van doen heeft, en dan ze anders zelf bakken? Op huisgemaakt hoeft geen stempel, want dat heb je zelf gecontroleerd...
Mij zegt zo'n stempel helemaal niks, volgens mij staat nergens dat het moet, en als je weet dat het toch wel okee is zou ik er niet teveel waarde aan hechten denk ik. -
03 December 2012 - 09:07
Do:
Awww, bente. Ik kreeg gewoon al een rotgevoel toen ik het las!.. Ook al zullen ze het niet kwetsend bedoelen, ik zou me op dat moment toch rot voelen en inderdaad ineens beseffen hoe ver je van huis bent.. Moeilijk als sommige mensen inderdaad regels opvolgen die ze zelf ook niet helemaal kunnen verdedigen. Ik vind het wel een super lief gebaar van je! -
03 December 2012 - 10:49
Bente:
Ik ben gelukkig wel iemand die daar ook weer snel overheen stapt. Ik denk alleen niet dat ik nog eens zou proberen een stukje eigen achtergrond te laten zien in een poging wat cultuurverschil te overbruggen. Het lijkt de verschillen alleen maar te benadrukken... Dan beter lekker hard met het onderzoek aan de slag, wat de common ground is en waar ik hier zeker wel om gewaardeerd word, gelukkig =) -
05 December 2012 - 14:55
Sanne:
Maar inderdaad niet te lang in blijven hangen: meer pepernoten voor jou! ;) -
07 December 2012 - 01:25
Sanne:
Wat bizar! Of misschien ook wel niet, voor een staat die gebaseerd is op een religie... Wat beperkend zeg, voor de seculiere bevolking.
Ik heb het even opgezocht, en alle voedsel dat niet door Joden bereid is, is in principe niet koosjer. Alle andere "koosjere" regels zijn er inderdaad niet op van toepassing, het zijn meer regels rondom vlees en het gescheiden bereiden van vlees en zuivel.
Ik zou wel echt verbaasd zijn als er vlees wordt bereid in de pepernotenfabriek, maar denk dus toch dat pepernoten niet koosjer zouden zijn omdat er vast wel een niet-Jood in de fabriek werkt. Maar dan kom je ook op een punt dat je je af zou moeten vragen of men überhaupt nog wel eten van jou aan zou mogen nemen. Lastig hoor.
Haha, fijn dat de sfeer er wel goed onder is gebleven! :P -
07 December 2012 - 01:29
Sanne:
Wat betekent "jofi" trouwens? Ik krijg er popiejopie beelden bij ;) -
07 December 2012 - 08:31
Bente Aalbers:
Jofi is hetzelfde als in Nederland jofel (geleend van de joden..), betekent dus goed =).
De regel dat je niks zou mogen eten dat door niet-Joden gemaakt is was bij Yasmin niet bekend en mij is verteld dat alleen de strengste Joden zich daaraan houden. Sowieso schijnen er geen Joden te bestaan die zich altijd aan elk regeltje houden, waarschijnlijk omdat dat ondoenlijk is... Die over eten en shabbat zijn het belangrijkst, schijnt. -
11 December 2012 - 14:41
Jan Van Wijk:
Veel joden houden zich aan de regels die er voor gezorgd hebben dat ze na een dikke 3000 jaar als zelfstandig volk nog steeds bestaan. Je hoeft trouwens niet super orthodox te zijn om kosher te eten.
Ik ken heel veel Israeli's, die geen keppel dragen of er op wat voor manier ook religieus uitzien, maar die zich wel (soms strikt) aan kashrut houden. Zelfs als ze zelf niet aan kashrut doen, dan hebben sommigen toch wel een koshere keuken om de religieuze buren en vrienden de mogelijkheid te geven om zonder bezwaar bij hen thuis te kunnen eten.
Sanne zegt: "Wat bizar! Of misschien ook wel niet, voor een staat die gebaseerd is op een religie... Wat beperkend zeg, voor de seculiere bevolking."
Zover ik weet is Israel een seculiere, democratische staat en beperkt het de seculiere bevolking helemaal niet. Integendeel. De staat zorgt ervoor dat religie en staat zoveel mogelijk gescheiden blijven.
De situatie was dat men in het Lab de gemeenschappelijke koekendoos kosher wil houden, zodat iedereen zorgeloos eruit kan eten en niet alleen seculiere joden en niet-joden. In veel openbare gelegenheden geldt: iedereen hoort erbij en dat wil men graag zo houden!
Niet kosher voedsel in de algemene koekendoos van het Lab doen, is dus not-done, maar dat heb je niet geweten Bente, anders had je het vast niet gedaan!
Men gaat het je niet uitleggen waarom zij zich aan kashrut houden, want dat gaat niet werken. Ze willen kashrut houden en het stempel maakt het simpel. Met stempel, dan eet ik het wel en zonder niet.
Voor het Nederlandse begrip: de meeste Moslims, drinken geen alcohol, hoe lief je het ook bedoelt. (inderdaad, ook zij leggen het je meestal niet verder uit dan: mag niet van de profeet/koran/m'n geloof.)
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
