Like the locals

Op vrijdag ben ik rustig naar de markt gewandeld door verschillende Joods-orthodoxe wijken met bijbehorend staatbeeld. Ik begon me bijna zorgen te maken of ik hier wel mocht lopen zonder lange rok (don’t have one), maar dat leek toch geen probleem, ik was alleen de enige die dat deed. Ik geloof dat het belangrijker was dat ik een shirtje met mouwen aanhad.

Bij de markt had ik afgesproken met Naomi en Sjimie, inmiddels toch wel beide locals, en we gingen er met zijn drieen inkopen doen (en ondertussen een beetje bijpraten natuurlijk). Leuke ervaring! Dat het er enorm druk is verhindert straatmuzikanten niet om er te gaan zitten spelen (en dan midden in de doorgang, want dan heb je het meeste publiek), en dat geeft behalve opstoppingen ook een leuke sfeer. En voor eten moet je hier zijn, zo blijkt: grote keuze aan groenten en fruit (toch wel mijn basisbenodigdheden), gedroogd fruit (hier zijn de dadels wel echt jummie), noten, brood, felafel (uiteraard sowieso altijd overal) en koekjes. Ook dat laatste kwam van pas want ik heb volgens mij echt de lekkerste koekjes ooit gevonden =).

En dus snapte ik waarom Jehuda Market (ookwel de shuk) een plaats is die iedereen hier kent, en die iedereen ook aanbeveelt. Op vrijdag erheen gaan heeft voordelen en nadelen: nadeel is dat om 15u alles al dichtgaat in verband met de shabbat en dat het daardoor nog iets drukker is dan normaal en bovendien loop je ernstig risico de laatste tram of bus te missen (ook ivm shabbat). Dus dat werd op de terugweg ook wandelen. Voordeel is dat de verkopers voor de weekendsluiting sommige spullen toch nog graag kwijt willen, zodat de prijzen (die al fors lager zijn dan de supermarkt) verder dalen. Waar vind je nou granaatappels voor 2,50 NIS (=ong 50cent) per kilo? Of krijg je gratis venkel? Okee, de kans is aanzienlijk dat het laatste met name kwam door mijn haarkleur en wat minder door het weekend, maar ik had iig iets te knabbelen voor onderweg ;).

Die avond had ik afgesproken om samen met Vit richting het huis van een rabbijn te gaan, waar op vrijdagavond iedereen welkom is om deel te nemen aan shabbat dinner. Een uitgelezen kans voor een introductie in Joodse religie en gebruiken: de thora lezingen van de afgelopen week werden besproken, en de rabbijn gaf daarbij eerst uitleg. Tussendoor werd er gezongen (niet helemaal wat je er muzikaal gezien van hoopt) en gegeten met zijn allen (gezellig en lekker). Daarna vroeg hij van elke tafel iemand om zijn eigen uitlag, aanvulling of visie erop te geven. Hele interessante verhalen kwamen naar boven!

Tot slot gaf de rabbijn een toelichting op shabbat. En dat was heel verhelderend aangezien me al was opgevallen dat de shabbat behoorlijk heilig is hier: het begriip 24/6 is heel gewoon. Op de shabbat gaat er geen OV, op de shabbat mogen Joden niet koken, op de shabbat rijden Joden geen auto, dragen ze allemaal hun religieuze kleding, etc. En ik dacht 'Wat een beperking moet dat zijn!'. Het was me overigens ook opvallen dat Israeli's feestdagen niet naar het Engels vertalen met holidays, maar met Holy days. En dat maakt verschil. Niet in uitspraak, maar in het idee zeker wel. En net zo is de shabbat een Holy day, niet gewoon zoiets als zondag in Nederland. En de rabbijn vertelde het volgende verhaal: het leven is vaak helemaal niet zo vrolijk, zo vredig en rustig als we het zouden willen hebben. Het lijkt wel een storm, soms zelf een beetje een bedreigende, als het echt moelijk wordt. En dan zit je alle dagen van die week in die storm, je schrap te zetten... Behalve op shabbat. Shabbat is het rustige eiland in die storm, waar die moeilijkheden even allemaal aan de kant liggen en je je niet hoeft druk te maken, want je bent op het eiland shabbat. 24uur vredige rust, dat is geen verplichting, dat is een kadootje. Een kadootje van God. Iets om dankbaar voor te zijn. Niet voor niets hebben de dagen van de week in het Hebreeuws geen namen maar nummers: ze tellen af tot shabbat. Tot ze weer het eiland op mogen. Het kadootje.

Twee reacties riep het verhaal op bij mij: eerst een verdrietige. Vinden ze het leven echt zo erg dat die ene dag per week 'vluchten' een zegen is? Dat lijkt me hard, want je zult op zaterdag als de zon onder is toch het normale leven weer moeten hervatten. Maar tegelijk dacht ik natuurlijk: ja, zo kun je het ook zien. Een dag per week niks snelsnel, een dag autovrij en dus midden op straat lopen, een dag met het volledige gezin uitgebreid om de tafel en een echt gesprek kunnen voeren, misschien is dat inderdaad best prima. En het helpt als iedereen meedoet, wat wellicht alleen gebeurt als het toch verplicht is Misschien is 1 dag per week verplicht onthaasten iets wat voor een hoop mensen ter wereld best een uitkomst zou zijn, en absoluut ook in Nederland. Kleine kanttekening, om dat zelf te overleven moet ik wel echt kunnen wandelen of sporten. Anders vind ik het geen leuk kadootje...

Iets anders leuks aan de avond bij de rabbijn: ik ontmoette nieuwe mensen. Een gesprek met een Amerikaanse jood die voor een aantal dagen in Jerusalem was en zich compleet verbaasde over het internationale gezelschap dat aanwezig was, een mexicaan die ook op mount scopus bleek te studeren en te wonen, en die heel veel beter Engels kon dan ik verwacht had, en een Zuid-Afrikaanse die ook op mount scopus woont en studeert en met wie ik meteen ook gegevens heb uitgewisseld om wellicht een keer wat te gaan drinken. Leuk!

De volgende dag meteen meer shabbat ervaren: je gaat vanzelf lopen als er geen OV gaat, en in de Joodse wijken kan dat dus midden op straat. Dat is dan wel weer leuk. Ik ben naar het enorme park gelopen waar ook de knesset en de menorah staat, en heb daar wat rond gekeken. En op de terugweg in het palestijnse deel van de stad (waar de winkels, how convenient, wel open zijn op zaterdag) en ijsje gegeten. En direct zodra er wel weer bussen gingen richting familie gegaan, waar de neef van pap (ook Jan) en zijn vrouw me al verwachtten met thee, koekjes en heel veel verhalen over de familie, Israel, zonnecellen, algen en vele dingen meer. Toevallig allemaal dingen die ik ook erg interessant vind =) Dus al lag ik vervolgens veel te laat weer in mijn bedje, het was het dik waard.

En ik besef extra, zeker door dit weekend: hoe meer je leert over een andere cultuur, hoe meer je het begrijpt, ook als je het nevernooit gaat overnemen. Hoera voor blikverruiming.